پوکی استخوان

 طبق اطلاعات مرکز آمار ایران در دهه 80 میزان ابتلادر حدود 15% بوده است که امروزه به نزدیک 34% رسیده است. اگرچه همه ما در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستیم، بعضی عوامل امکان ابتلا را افزایش داده یا سن ابتلا را کاهش می دهند. از مهم ترین این عوامل ژنتیک است. تحقیقات نشان می دهد افرادی که از لحاظ ژنتیکی مستعد هستند حتی در سنین 35-40 سالگی نیز امکان ابتلا دارند. پوکی استخوان یک بیماری خاموش و تدریجی است و عموما با بروز یک شکستگی و ایجاد درد شدید به دنبال آن و مراجعه فرد به متخصص تشخیص داده می شود. به همین دلیل بهتر است افرادی که زمینه ژنتیکی ابتلا دارند از 35-40 سالگی به بعد تحت نظر متخصص قرار گیرند تا قبل از بروز شکستگی و عوارض آن در صورت نیاز تحت آزمایش دانسیتومتری که یک آزمایش ساده، بدون شرایط خاص و تنها در چند دقیقه انجام می شود و به دنبال آن تحت درمان قرار گیرند.

چه عواملی جز ژنتیک در بروز پوکی استخوان نقش دارند؟

در خانم ها احتمال ابتلا چندین برابر آقایان است و بعد از یائسگی این احتمال بالاتر نیز می رود. استفاده از داروهای کورتون، هپارین، فروزماید، لووتیروکسین به مدت طولانی و یا ابتلا به اختلالات هورمونی، اختلالات غده تیروئید، کوشینگ، دیابت، آرتریت روماتوئید نیز از عوامل شایع بروز استئوپروز هستند. مصرف سیگار و الکل نیز در بروز این بیماری دخیل هستند. کم تحرکی و کم وزنی هم از عوامل مهم تشدید کننده استئوپروز هستند.

چه مواد غذایی برای پیشگیری از پوکی استخوان مفید است؟

مصرف میزان کافی پروتئین، کلسیم و ویتامین دی در پیشگیری از بروز این بیماری بسیار موثر هستند. از بهترین گزینه ها گروه شیر و لبنیات، به خصوص انواع غنی شده آن با ویتامین دی است. شیر، پنیر، ماست و کشک و یا سایر مواد لبنی می توانند تامین کننده کلسیم مورد نیاز بدن و در نتیجه سلامت استخوان ها باشند. به جز این موارد، مصرف سبزیجات مانند کلم پیچ، شلغم، هویج، میوه هایی مانند پرتقال و خرمالو، مغزیجات مانند گرئو و بادام، حبوبات و گوشت ماهی نیز در پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان موثر هستند.

میزان مورد نیاز مصرف کلسیم و ویتامین دی روزانه چقدر است؟

در شرایط نرمال مصرف 1000-1200 میلی گرم کلسیم در روز کافی است اما در شرایط بارداری و یا شیردهی، در کودکان، در سنین بالا و بعد از یائسگی این مقدار به 1500-2000 نیز می رسد.
در مورد ویتامین دی حداقل مورد نیاز برای جلوگیری از عوارض 400 واحد بین الملل است اما دریافت 1000 واحد ویتامین دی روزانه به سلامت فرد کمک می کند.

چه مواد غذایی مضر هستند؟

نوشابه های گازدار، مصرف زیاد گوشت به خصوص گوشت قرمز، غذاهای التهاب زا مانند کربوهیدرات تصفیه شده (آرد و برنج سفید،...) ، انواع سس های مایونز، چربی ترانس، شکر، گوشت های فرآوری شده، غذاهای سرخ شده و نمک در بروز و تشدید پوکی استخوان موثر هستند.

سخن آخر

دهه دوم و سوم زندگی در ذخیره سازی کلسیم بسیار حائز اهمیت است از این رو چنانچه از منابع کلسیم و یا ویتامین دی به مقدار کافی در رژیم غذایی خود استفاده نمی کنید، از همان زمان، جهت جلوگیری از مشکلات بعدی از مکمل های کلسیم + دی استفاده کنید. روزانه یک عدد از این مکمل را با حداقل یک لیوان آب و با فاصله از بقیه مکمل ها و داروها مصرف کنید. البته مصرف خودسرانه مکمل ها می تواند موجب بروز عوارض گوناگون شود، به هیمن سبب توصیه می شود حتما با پزشک یا کارشناس تغذیه خود مشورت کنید.